Konfederacja Barska
Rok 1768 przyniósł zahamowanie wszelkich reform. Zawiązana w lutym, w Barze, konfederacja szlachecka niespodziewanie dla wszystkich rozprzestrzeniła się na cały kraj. W pierwszym okresie czteroletnich zmagań południowo-zachodnia Małopolska znalazła się w samym centrum wydarzeń, a Kraków i następnie Tyniec, stały się głównymi punktami oparcia konfederatów. Miasto opanowane przez oddziały Barżan w czerwcu 1768, broniło się dzielnie przed naporem Moskali do 17 VIII, kiedy ostatecznie skapitulowało, wobec braku amunicji i żywności. Jeszcze w czasie oblężenia wojska rosyjskie spaliły Kleparz i podmiejskie jurydyki: Lubicz, Piaski, Wesołą, Biskupie i Smoleńsk. Okupacja rosyjska miasta trwała z przerwami do pierwszego rozbioru. W lutym 1772, grupa wojsk konfederackich podjęła desperacką i brawurową akcję zdobycia Zamku Wawelskiego. Oddział żołnierzy dowodzony przez Francuza Viomenila, wkradł się na zamek nie używanym kanałem, wykutym w jednej z licznych podwawelskich jaskiń i w krótkim czasie opanował całe wzgórze. Rozzłoszczony generał Suworow szturmował zaciekle Wawel, lecz dopiero 26 kwietnia zmusił konfederatów do kapitulacji. Dla sprawy polskiej udział Krakowa w walkach miał znaczenie marginalne.